Ô rô là dược liệu quý còn xa lạ với nhiều người dân Việt nhưng có nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Dược liệu giúp chữa chứng vàng da do gan, đau nhức xương khớp do phong thấp, hen suyễn, rong huyết, ứ huyết… Hãy cùng Vườn Dược Liệu tìm hiểu về loại thảo dược này qua bài viết dưới đây.
Đặc điểm thực vật
Đôi nét về cây ô rô
Tên gọi: Ô rô
Tên gọi khác: Ô rô hoa nhỏ, ô rô gai, sơn ngưu bàng, dã hồng hoa, ô rô hoa trắng,…
Tên khoa học: Acanthus ebracteatus
Họ: Ô rô (danh pháp khoa học: Acanthaceae)
Mô tả thực vật
Ô rô là cây thân nhỏ, có chiều cao trung bình là 1 – 1.5m. Thân cây tròn, không có lông, lá mọc đối xứng. Mép lá có răng cưa sắc nhọn, phiến lá không có lông. Hoa ô rô nở quanh năm, mọc ở đầu cành, tràng hoa màu trắng, các màng hoa mọc đối xứng. quả ô rô là quả nang, chiều dài khoảng 2cm, có khoảng 4 hạt bên trong.
Phân loại, phân bố
Có 2 loại ô rô chính là ô rô cạn và ô rô nước.
Ô rô cạn: Cây còn được gọi với nhiều tên khác như thiết thích ngãi, đại kế, thích kế, thích khái tử… Cây phân bố nhiều ở vùng Viễn Đông, các quốc gia khác nhau như Nhật Bản, Việt Nam, Trung Quốc. Ô rô cạn thường mọc hoang ở vùng trung du và miền núi Phía Bắc, miền Trung, hay được trồng bằng hạt ở những chân đồi thấp, triền núi.
Ô rô nước: Đây là loại cây bản địa của Ấn Độ và Sri Lanka. Cây ưa ẩm, mọc dại ở những vùng đầm lầy, những nơi có độ ẩm cao như ven ao hồ, sông suối.
Thu hái, chế biến, bảo quản
Toàn bộ cây được thu hái để làm dược liệu. Cây có thể thu hái quanh năm. Người ta dùng tươi hoặc đem phơi khô, sấy khô dùng dần.
Bảo quản dược liệu nơi khô thoáng, tránh ẩm mốc ảnh hưởng dược tính dược liệu.
Thành phần hóa học
Ô rô chứa nhiều thành phần hóa học đa dạng như: Tanin, Alcaloid, Chất nhờn, Triterpenoidal saponin,…
Vị thuốc ô rô
Tính vị
Ô rô có vị hơi mặn, tính mát.
Rễ cây có vị mặn chua, hơi đắng, tính hàn.
Quy kinh
Chưa có nghiên cứu cụ thể.
Tác dụng dược lý theo y học hiện đại
Theo nghiên cứu, ô rô có tác dụng làm tăng khả năng hưng phấn, trị tê bại, ho đờm, đau nhức cơ thể, hen suyễn.
Tác dụng dược lý theo y học cổ truyền
Tác dụng: Ô rô có tác dụng tiêu sưng, hạ khí, tan máu ứ, tiêu đờm, giảm đau. Rễ cây có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, long đờm.
Chủ trị: Cây dược liệu được ứng dụng trị thủy thũng, thấp khớp, đái dắt, đái buốt. Đọt ô rô được dùng để trị đau gan, lá và rễ dùng chữa các bệnh đường ruột. Rễ dùng trị bệnh hạch bạch huyết, gan lách sưng to, đau dạ dày, u ác tính, hen suyễn.
Cách dùng, liều dùng
Ô rô thường được dùng dạng sắc uống. Liều lượng khuyến cáo từ 30 – 50g.
Một số bài thuốc từ ô rô
Chữa vàng gan, đau gan và trúng độc
Chuẩn bị: Vỏ cây quao nước 500g, ô rô 500g. Đem các vị cắt nhỏ, sao vàng sau đó cho vào thùng nhôm. Đổ 3 lít nước vào nấu còn lại 1 lít, sau đó lọc lấy nước đầu tiên. Đổ thêm 2 lít nước vào và đun thêm lần 2, lấy 500ml, lọc lấy nước thứ 2. Trộn 2 thứ nước lại, gia thêm 400g đường trắng. Đem nấu cho cô đặc thành 1l. Ngày dùng 2 thìa canh thuốc.
Chữa hen suyễn và ho đờm
Chuẩn bị: Thịt lợn nạc 60 – 120g, ô rô 30g, nước 500ml. Đem ô rô thái nhỏ và ninh lửa nhỏ với nước và thịt lợn đến khi còn 150ml nước. Chia thành 2 lần và dùng hết trong ngày.
Chữa tê bại, đau lưng, nhức xương và thấp khớp
Chuẩn bị: Canh châu 20g, quế chi 4g, rễ ô rô 30g với rễ cây kim váng 8g. Đem các vị thái nhỏ, sau đó tẩm rượu sao vàng. Đổ thêm nước vào sắc, chia thành 2 lần và uống khi đói.
Chữa táo bón và nước tiểu vàng
Chuẩn bị: Lá muồng trâu 18g, vừng đen 20g với rễ ô rô 30g. Vừng giã nát, 2 vị còn lại thái nhỏ, trộn đều và sắc lấy nước uống.
Chữa ứ huyết
Chuẩn bị: Lá tràm 20g với rễ ô rô 30g. Đem sắc uống.
Chữa rong huyết
Chuẩn bị: Bổ hoàng sao cháy tồn tính 20g, rễ ô rô 30g đem thái nhỏ và sao với giấm cho cháy đen, hoa kinh giới 18g sao cháy tồn tính. Sắc mỗi ngày 1 thang, dùng nhiều ngày để có kết quả.
Một số lưu ý khi sử dụng thảo dược
Phụ nữ có thai, người đang điều trị các vấn đề sức khỏe khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng.
Trên đây là những thông tin mang tính chất tham khảo về đặc điểm, công dụng và các bài thuốc từ dược liệu ô rô. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn đọc nhiều kiến thức bổ ích. Khi muốn sử dụng dược liệu, người bệnh nên tham vấn ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng và liều lượng tốt nhất. Đồng thời hạn chế các tác dụng không mong muốn.
Xem thêm: